एक्काइसौँ शताब्दीको छिनो-मार्तोलले!

 -राजा पुनियानी
कश्मीर। 


संसारकै पहिलो मान्छे यही माटोबाट संसारभरि छरिएको हो।
तात्तातो बुलेटले चिसिरहने छिया-छिया छात्ती छ उसको।
रगत जति बाटै-बाटो झरिसकेपछि
कठ्याङ्ग्रिएको नसा छ उसको।
बुद्धको अक्षरको बीऊ यतै कतै खसेको हो
जो अहिले युद्ध बिसाएको गुरिल्लाको बन्दुकको नालछेउ उम्रेको छ।
यो हो कश्मीर।

आजादी तिम्रो हक हो बाबु -
काँधमा झोला, झोलामा सिलेट र सिलेटमा डर भिरेर
सरकारी स्कूल गइरहेको नानीहरूको कानमा भनेको छ
हजार वर्षदेखि वास खोज्दै उड़ेको
घाइते परेवाले।

हरप्पा, काराकोरम, झेलम
चेरी, आइफल, काजु
भेड़ा, शेर-ओ-शायरी, चरार
कशीदा, सिकारा, बोटहाउस
एउटै कश्मीरमा कत्ति-कत्ति कश्मीर!

एउटा शताब्दीको अन्तिम हिउँबर्खालाई जसरी
बारूद सुँघाएर विदा दियो तिम्रो देब्रेतिरको छिमेकीले
उसरी नै अर्को शताब्दीको पहिलो हिउँबर्खालाई स्वागत जनाउन
तयार छ नाल तेर्साएर तिम्रो दाहिनेतिरको छिमेकी।

निरूत्तर डाँड़ाहरूको बीचबाट निस्किएको
एउटा उदास रूखको
थर्थर कामिरहेको हाँगामा झुण्डिबस्छ
भारत, पाकिस्तान र चीनको टाटेपाङ्ग्रे कट्टु।

साँढ़े देशको काँढ़ेतार ताक्दै
आगोको आतङ्कवादी पाइलाहरू
सुकुमवासी चुह्लाको मुख छाड़्लाझैँ गर्दैछन् यत्तिखेर।
ढुक्कको बिहान आउने बाटो ढुक्ने ढुक्कुरले
पखेटामा बोकेको छ यत्तिखेर
अन्धा ए.के. फोर्टिसेभेन।

गुलाब सुँघ्दै गुलाबो र गालिब
भुसभुसे हिउँबर्खामा झीलको किनारै-किनार
कतै गएका हुन् इतिहासको ओढ़ारतिर।
कश्मीर, के उनीहरू फर्कलान् घर?
वा फर्कन चाहे पनि फर्कन दिइएला?
उनीहरूलाई आफ्नै घरमा गुलाम बनाइएको कथाबाट
बलात्कृत आत्मनिर्णयको योनिगन्ध आइरहेको छ।

तिम्रो घरमा शहर छ। देश छ। देशको संविधानको मृताक्षरहरू छ।
देशको शिक्षा प्याकेज छ। देशको अनुदान कोष छ।
कात्रोजस्तै तिमी वरिपरि बेरिएको तिरङ्गा छ।
सबथोक छ कश्मीर तिमीसँग
एउटा शासकले कैदीलाई दिएको हुनुपर्ने जति
बस, तिम्रो घरमा घर छैन।

तिम्रो ऐनामा खुनको पत्रै-पत्रा परेको छ।
गुलाबी गालामा गुलाबी रङ हेर्न नपाएको
कति जुनी बित्यो हँ ए कश्मीर?
भन त तिम्रो चुन्नीमा लागेको विदेशी रगतको टाटा
कुन अन्तर्राष्ट्रिय शिखर सम्मेलनको धारामा पखाल्छौ?
दिनहुँको बलिदानको धागोले बिस्तार सिलाइरहेको होला
तिम्रो तीन फ्याक जीऊ।
तिमीलाई बाँधेको सिक्रीहरू चुँड़ाउँछ कि
एक्काइसौँ शताब्दीको छिनो-मार्तोलले!

चिहानजस्तै तिम्रो बागमा
फुलेका छन् आजाद जङ्गली फूलहरू -
ती फूललाई फुल्न देऊ, ए स्वार्थी संसार।

-राजा पुनियानी
(१३ जनवरी, सन् २०००) —